تحریر مجسطی

تحریر مجسطی

صفحه اصلی سازمان

سازمان اسناد و كتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران

راهنمای کاربران

تماس با ما

گزارش آماری انواع ماده

صفحه نخست » صفحه اصلی خدمات پیوسته » جستجوی کتابشناسی » جستجوی ساده » ليست مدارک يافت شده » نمايش کامل

برچسبی

‏سرشناسه	:	ن‍ص‍ی‍رال‍دی‍ن‌ طوس‍ی‌، م‍ح‍م‍دب‍ن‌ م‍ح‍م‍د،‏‫ ‏‫۵۹۷ -‏۶۷۲ق.‬‏‬
‏شماره بازیابی نسخه	:	۵-۲۰۱۱۱
‏عنوان و نام پديدآور	:	تحریر مجسطی[نسخه خطی]/ محمد بن محمد نصیر‌الدین‌طوسی ؛ نویسنده متن : بطلمیوس القلوذی ؛ مترجم : اسحاق بن حنین ؛ مصحح : ثابت بن قره .
‏وضعیت استنساخ	:	محمد‌تقی بن محمد‌کاظم الهمدانی.، ۱۲۸۱ق.
‏مشخصات ظاهري	:	تعداد صفحات : ۳۲۰ ، سطر : ۲۵ ، اندازه سطور : ۱۰۰ × ۲۰۵ ؛ قطع : ۲۰۰ × ۲۹۶.
‏يادداشت کلی	:	زبان عربی
‏آغاز ، انجام ، انجامه	:	آغاز:بسمله ، احمد الله مبداء کل مبدا و غایة کل غایة و مفیض کل خیر و ولی کل هدایة ... انجام:فلنختم الکتاب و اقول و اذا وفقنی الله تعالی ایضا لاتمام ما قصدته و انجاز ما وعدته فلا قطع الکلام حامدا له علی الایه و مصلیا علی جمیع اولیائه خصوصا علی خاتم انبیائه و البرره من آله و احبائه . انجامه:و قد فرغ من تسوید هذه النسخه الشریف فی ششم شهر جمادی الثانی سنه احدی و ثمانین و مأتین بعد الالف من الهجره النبویه المصطفویه علی ید اقل الاثم الجانی ابن محمد‌کاظم محمد‌تقی الهمدانی امید اگر سهوی یا خطایی شده باشد باصلاح آن کوشند و کاتب را بدعای خیر یاد نمایند فیسنه ۱۲۸۱.
‏يادداشت مشخصات ظاهری	:	نوع و تز ئینات جلد:تیماج قهوه‌ای روشن ، مقوایی ، مجدول ، میان جداول بوته‌های ریسه‌ای ، ضربی ، اندرون جلد روکش کاغذی نخودی. تزئینات متن:عناوین ، سرفصل‌ها ، علامات ، خط‌کشی بالای بعضی از کلمات و عبارات ، جداول و اشکال با شنگرف. در جداول گاهی از مرکب آبی نیز استفاده شده . نوع کاغذ:فرنگی شکری آّهار مهره نوع و درجه خط:نسخ خوش
‏خصوصيات نسخه موجود	:	امتیاز:کمیاب بودن حواشی اوراق:نسخه در حاشیه تصحیح شده ، حاشیه‌های یک‌دستی در رابطه با متن دارد با امضای « ۵ » یادداشت های مربوط به نسخه :در ذیل یادداشت تملیکی برگ آخر نسخه ، یادداشتی از کارفرما کتابت نسخه مبنی بر اینکه دو تومان بیشتر بابت کتابت و کاغذ این نسخه پرداخته ؛ و در کنار آن نیز یادداشتی از مرحوم استاد جلال‌الدین همایی در مورد یادداشت مذکور و اینکه ارزش کتابت این نسخه بیشتر از اینهاست.
‏یاداشت تملک و سجع مهر	:	شکل و سجع مهر:در برگ ۲ یک مهر بیضوی با عبارت « مشکوة الملک ». یادداشت های تملک:در برگ آخر یک یادداشت تملیکی به نام « حسین خلف الحاج میر‌عبدی محمد الدزفولی‌الموسوی » . همچنین یادداشت تملک شادروان جلال الدین همایی در ذیل صفحه آخر
‏توضیحات نسخه	:	نسخه بررسی شده .آذر ۹۱نسبتا سالم است
‏منابع اثر، نمايه ها، چکيده ها	:	مجلس ( ۴: ۲۲۲ و ۱۹: ۴۰۲ ) ، ذریعه ( ۳: ۳۹۰ ) ، احوال و آثار خواجه نصیر‌الدین‌طوسی/ محمد‌تقی مدرس‌رضوی .ـ تهران: اساطیر ، ۱۳۷۰ ، ص ۳۴۵ - ۳۴۹.
‏معرفی نسخه	:	مجسطی تألیف بطلمیوس فلوذی فیلسوف مشهور یونانی ، بهترین کتابی است که در فن هیئت تصنیف گردیده ، در این اثر از اوضاع و احوال افلاک ، حرکات هر یک از سیارات ، و همچنین وضع کره خاک با دلائل ریاضی بحث شده است. این کتاب را اسحاق بن حنین نصرانی( ۲۱۵ - ۲۹۸ق.) از یونانی به عربی ترجمه کرده و ثابت بن قره حرانی ( ۲۲۱ - ۲۸۸ ق.) ترجمه وی را اصلاح نموده است.خواجه نصیر در تحریر خویش - که آن را به حسام الدین حسن بن محمد سیواسی اهداء کرده - از کتاب ترجمه و تصحیح شده مذکور استفاده نموده و در آن بر خلاف « تذکره » کمتر از بطلمیوس انتقاد می‌کند و فقط اضافاتی در چند مورد دارد مثل شرحی راجع به مناسبات و راجع به کرات و راجع به مشاهدات نجومی جدید. این اثر مشتمل بر سیزده مقاله ، صد و چهل و یک فصل و صد و نود و شش شکل به شرح ذیل می‌باشد [ در این اثر عدد فصول با حروف ابجد نشان داده شده ] : المقالة الاولی اربعه عشر فصلآ و سته عشر شکلآ ، ا صدر الکتاب ، ب فی مراتب انواع هذا العلم (ص ۳) ، ج فی ان السماء کریة و حرکتها مستدیره (ص۴) ، د فی ان الارض کریة فی الحس بالقیاس الی الکل ، ه فی ان الارض فی وسط السماء کالمرکز فی الکرة (ص۵) ، و فی ان الارض کالنقطة عند فلک البروج ، ز فی ان الارض لیس لها حرکة انتقال (ص۶) ، ح فی ان اصناف الحرکات الاول للسماء اثنان (ص۷) ، ط فی العلوم الجزئیة ، ی فی المقادیر الاوتار (ص۸) ، یا فی القوس التی بین الانقلابین (ص۱۹) ، یب فیما تقدم توطیة للبراهین علی المعانی الکریة (ص۲۰) ، یج فی معرفة المیول الجزئیه لاجزا منطقه البروج عن معدل النهار (ص۲۹) ، ید فی مطالع الکره المنتصبه (ص۳۱) ، المقالة الثانیه ثلثه عشر فصلآ و خمسه عشرون شکلآ ، ا فی جملة المسکون من الارض (ص۳۱) ، ب فی معرفة سعة المشرق (ص۳۲) ، ج فی معرفة کل واحد من عرض البلد (ص۳۳) ، د فی معرفة المساکن ، ه فی معرفة نسب المقاییس (ص۳۴) ، و فی ذکر خواص الدوایر المتوازیة (ص۳۵) ، ز فی مطالع الکره المایلة (ص۳۸) ، ح فی الجداول (ص۴۲) ، ط فی الجزئیات التی یعلم بعلم المطالع ، ی فی الزوایا الحادثة (ص۴۴) ، یا فی الزوایا الحادثة (ص۴۶) ، یب فی الزوایا الحادثة من تقاطع دایرتی البروج و الارتفاع (ص۴۷) ، یج صفت الزوایا و القسی (ص۵۰) ، المقالة الثالثة عشرةفصول و عشرون شکلآ (ص۶۰) ، ا فی مقدار زمان السنة (ص۶۱) ، ب فی وضع الجدول (ص۶۵) ، ج فی الاصول التی توضع للحرکة المستدیرة المستویة (ص۶۹) ، د فی اختلاف المرئی للشمس (ص۷۲) ، ه فی الاختلاف الجزئیة (ص۷۴) ، و فی عمل الجدول الاختلاف الجزئیة ، ز فی الجدول (ص۷۶) ، ح فی حاصل الشمس ، ط فی حساب تقویم الشمس ، ی فی اختلاف الایام و لیالیها (ص۷۷) ، المقالة الرابعة احدعشر فصلآ و تسعة اشکال ، ا فی تعیین الارصاد التی منها تعرف امور القمر الکلیة (ص۷۹) ، ب فی ازمان القمر الدوریة (ص۸۰) ، ج فی حرکات القمر الجزئیة (ص۸۳) ، د فی وضع جداول الاوساط (ص۸۴) ، ه فی بیان ان الاختلاف الاول للقمر (ص۹۱) ، و فی الاختلاف البسیط الاول للقمر (ص۹۲) ، ز فی تصحیح حرکتی الطول و الاختلاف ، ح فی حاصلی الوسط و الاختلاف ، ط فی تصحیح حرکة العرض و حاصله (ص۹۹) ، ی فی وضع جدول الاختلاف ، یا فی ان الخلاف (ص۱۰۱) ، المقالة الخامسه تسعه عشر فصلآ و عشرون شکلآ ، ا فی صفه الة یقاس بها الکواکب (ص۱۰۴) ، ب فی الاصل الذی یبنی علیه هذا الاختلاف (ص۱۰۵) ، ج فی غایة هذا الاختلاف (ص۱۰۶) ، د فی نسبة ما بین المرکزین ، ه مجاذات فلک التدویر (ص۱۰۷) ، و فی استخراج تقویم القمر عن اوساط بالهندسیة ، ز فی وضع جدول الاختلاف (ص۱۱۲) ، ح فی الجدول (ص۱۱۳) ، ط فی حساب تقویم القمر طولآ و عرضآ ، ی فی انه لا یقع فی حساب الاجتماعات (ص۱۱۵) ، یا فی اختلاف منظر القمر (ص۱۱۶) ، یب فی فی عمل الة لرصد اختلاف المنظر (ص۱۱۷) ، یج فی تحصیل ابعاد القمر (ص۱۱۸) ، ید فی قدر اقطار النیرین و الظل عند الاجتماعات (ص۱۱۹) ، یه فی بعد الشمس و ما یتبعه ، یو فی مقادیر اجرام النیرین (ص۱۲۱) ، یز فی اختلاف المناظر الجزئیه (ص۱۲۲) ، یح فی وضع الجدول الاختلاف المنظر (ص۱۲۴) ، یط فی تقویم اختلاف المنظر (ص۱۲۶) ، المقالة السادسة عشرّة فی فصول و سبعة اشکال ، ا فی الاجتماعات الاستقبالات ، ب فی العمل الجداول للاجتماعات و الاستقبالات الوسطی (ص۱۳۳) ، ج فی تقویم الاجتماعات و الاستقبالات ، د فی حدود کسوفات النیرین (ص۱۳۸) ، ه فیما بین المکسوفات من المدة (ص۱۴۰) ، و فی صنعة الجداول (ص۱۴۳) ، ز فی تقویم الخسوفات (ص۱۵۰) ، ح فی تقویم الکسوفات (ص۱۵۱) ، ط فی محاذیات الکسوفات (ص۱۵۳) ، ی فی تقویم المحاذیات (ص۱۵۶) ، المقالة السابعة خمسة فصول ، ا فی ان الثوابت حافظة لاوضاعها ابدآ (ص۱۵۶) ، ب فی ان کرة الثوابت یتحرک الی التوالی (ص۱۵۸) ، ج فی ان حرکة الثوابت علی قطبی البروج (ص۱۵۹) ، د فی الوجه الذی یجری علیه الامر فی اثبات الثوابت ، ه فی صفة الجداول و وضعها الکواکب النصف الشمالی (ص۱۶۴) ، المقالة [الثامنة] ستة فصول ، ا فی الجداول (ص۱۸۸) ، ب فی الدایرة اللبنیة یعنی المجرة (ص۲۱۳) ، ج فی صنعة کرة مصمته بشة السماء (ص۲۱۵) ، د فی اصناف تشکلات الثوابت (ص۲۱۶) ، ه فی مقارنة الثوابت فی الطلوع و توسط السماء فی الغروب (ص۲۱۸) ، و فی ظهور الثوابت و خفائها (ص۲۲۰) ، المقالة التاسعة احد عشر فصلآ و عشرة اشکال ، ا فی مراتب اکر السیارة(ص۲۲۲) ، ب فی توطیة اصول المتحیرة (ص۲۲۳) ، ج فی عودات ادوار الخمسة (ص۲۲۴) ، د فی جداول حرکات الخمسة فی الطول و الاختلاف (ص۲۲۶) ، ه فیما یحتاج تقدیمه للاصول التی نعمل علیها الخمسة ، و فی کیفیة وضع هذین الاصلین و ما بینهما من الاختلاف (ص۲۳۵) ، ز فی موضع البعد الابعد لعطارد و حرکته (ص۲۴۴) ، ح فی ان عطارد ینتهی الی اقرب بعده فی دورة مرتین (ص۲۴۵) ، ط فی النسبة و المقدار اللذین لاختلاف عطارد (ص۲۴۶) ، ی فی تصحیح ادوار عطارد (ص۲۴۸) ، یا فی حاصل عطارد (ص۲۵۲) ، المقالة العاشرة عشرة فصول و ثمانیة شکلآ ، ا فی البعد الابعد للزهرة (ص۲۵۲) ، ب فی مقادیر تداویر الزهرة و خروج حاملها (ص۲۵۳) ، ج فی تعیین موضع مرکز فلکها المعدل للمسیر و ما نبیه و ما بین مرکزی الحامل و البروج (ص۲۵۴) ، د فی تصحیح ادوار الزهرة (ص۲۵۵) ، ه فی حاصل الزهرة ، و فیما یحتاج الی تقدیمه فی العلویة (ص۲۵۸) ، [ مؤلف از آن جهت که چهار فصل و دوازده شکل آخر مقاله دهم در مقاله یازدهم تکرار شده ، آنها را در اینجا نیاورده و این مسأله را در پایان مقاله دهم توضیح داده است.] ، المقالة الحادیة عشر اثنا عشر فصلآ و اربعه و عشرون شکلآ ، د من مقالة ی و اه من مقالة یا فی مقدار خروج مراکز العلویة و مواضع اوجاتها (ص۲۶۰) ، ج من مقالة یح و ب و من مقالة یا فی مقادیر تداویر العلویة (ص۲۷۱) ، ی من مقالة ی و د ح من مقالة یا فی حاصل اوساط العلویة (ص۲۷۶) ، ط فی استخراج تقویم الخمسه من اوساطها بالخطوط الهندسیة ، ی فی عمل جداول الاختلافات (ص۲۷۷) ، ب فی حساب تقویم الخمسة فی الطول (ص۲۸۴) ، المقالة الثانیّ عشر تسعة فصول و ثمانیةعشر شکلآ ، ا فی المقدمات التی یحتاج الیها فی رجوع الکواکب (ص۲۸۵) ، ب ج د ه و فی بیان رجوعات الخمسة (ص۲۸۹) ، ح [؟]فی عمل جدول الوقوفات (ص۲۹۳) ، ط فی معرفة الابعاد العظمی للزهرة و عطارد من الشمس (ص۲۹۵) ، المقالة الثالثة عشر احد عشر فصلآ و خمسه عشرون شکلآ ، ا فی الاصول التی نعمل علیها فی العروض (ص۲۹۹) ، ب فی الوجه الذی یجری علیه هذه الحرکات بحسب هذه الاصول (ص۳۰۰) ، ج فی مقادیر هذه العروض (ص۳۰۲) ، د فی عمل الجدول للعروض الجزئیة (ص۳۰۵) ، ه فی الجدول (ص۳۱۳) ، و فی حساب عروض الخمسه ، ز فی ظهورات الخمسةو اختفاآتها (ص۳۱۵) ، ح فی ان الخواص التی توجد للسفلین فی الظهور و الخفا موافق هذه الاصول (ص۳۱۷) ، ط فی معرفة الابعاد الجزئیة من الشمس للظهورات و الاختفاآت (ص۳۱۸) ، ی فی الجداول یا فی خاتمة الکتاب. لازم به ذکر است که مقاله دوازدهم این نسخه فاقد فصل « ز » یا « ح » می‌باشد که به علت عدم دسترسی به نسخه‌ای کاملتر رفع این نقیصه ممکن نشد .
‏منبع تهیه	:	خریداری از مهر دخت همایی در تاریخ ۳/۲/۸۵
‏موضوع	:	بطلمیوس ، کلاودیوس ، ش. قرن ۲م. مجسطی -- نقد و تفسیر
‏موضوع	:	ع‍ل‍م‌ ه‍ی‍ات‌-‌-‌متون قدیمی تا قرن ۱۴ نجوم-‌-‌متون قریمی تا قرن ۱۴‌
‏شناسه افزوده	:	همدانی ، محمد‌تقی بن محمد‌کاظم ، قرن ۱۳ق. کاتب.
‏نام و عنوان به‌منزله شناسه افزوده	:	بطلمیوس ، کلاودیوس ، ش. قرن ۲م. مجسطی. شرح. اسحاق بن حنین ، ۲۱۵ - ۲۹۸ق. مترجم. ثابت بن قره ، ۲۲۱ - ۲۸۸ق. مصحح.
‏دسترسی و محل الکترونیکی	:	آدرس الکترونیکی منبع

آدرس ثابت

تحریر مجسطی

بعد

قبل

برای دستیابی به فایل تمام متن منبع، به "تالار منابع رقمی" مراجعه فرمایید.

كلیه حقوق این سایت محفوظ است. سازمان اسناد و كتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران
Powered by Pars Azarakhsh